Жалпы этиология себеп дегеніміз не? Зат па әлде қарым-қатынас па? Себеп – бұл заттардың қарым –қатынасы

жүктеу/скачать 1.43 Mb. Дата 10.11.2021 өлшемі 1.43 Mb. #112682

ЖАЛПЫ ЭТИОЛОГИЯ Себеп дегеніміз не? Зат па әлде қарым-қатынас па? Себеп – бұл заттардың қарым –қатынасы Этиология – гректің. аetia - себеп, logos- ілім Этиология – ауру пайда болуының себептері және жағдайлары туралы ілім Э Т И О Л О Г И Я Жалпы этиология Ұқсас бір топ аурулардың жалпы даму себептері мен жағдайларын зерттейді Жеке этиология Жеке аурулардың нақты себептері мен жағдайларын зерттейді ЖАЛПЫЭТИОЛОГИЯНЫҢ ТҮСІНІГІ ЖӘНЕ ҚҰРАМБӨЛІКТЕРІ (КОМПОНЕНТТЕРІ ) Ауру туын- дататын себептер Ауру туын- дататын жағдайлар Ауруларды этиотропты емдеу Ауруларды этиотропты алдын-алу патогенді ықпалдардың қасиеті патогенді Ықпалдардың категориялары ауру туындауына қолайлы жағдайлар (қауіпті ықпалдар) ауру туындауына қолайсыз жағдайлар (кедергі келтіретін ықпалдар) Аурудың себебі – Бұл ауру дамуына қажетті және нақты бір жағдайларда организмге әсер етіп, ауру туындауына ықпал ететін, сонымен қатар сол ауруға ғана тән белгелерді анықтайтын ықпал немесе құбылыс СЕБЕПТІК ЫҚПАЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ (шығу тегі бойынша) Экзогендік (сыртқы) ықпалдар Эндогендік (ішкі) ықпалдар ЭКЗОГЕНДІК ЫҚПАЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ 1. Механикалық ықпалдар соққы қысылу жарылу жаншылу созылу ЭКЗОГЕНДІК ЫҚПАЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ 2. Физикалық ықпалдар температура қысым радиация электрлік соққы үдемелі жылдамдық шу ЭКЗОГЕНДІК ЫҚПАЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ 3. Химиялық ықпалдар қышқылдар сілтілер ауыр металдардың тұздары улы қосындылар және газдар пестицидтер гербицидтер дәрі-дәрмектер ЭКЗОГЕНДІК ЫҚПАЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ 4. Биологиялық ықпалдар бактериялар вирустар риккетсиялар қарапайымдылар гельминттер жылан уы саңырауқұлақтар вакциналар бөтен текті ақуыздар ЭКЗОГЕНДІК ЫҚПАЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ 5. Әлеуметтік-психикалық ықпалдар эпидемиялар ашығулар психикалық жарақаттар стресс сыртқы ортаның ластанулары Ятрогенді аурулар! ЭНДОГЕНДІК ЫҚПАЛДАР дерттік конституция дерттік тұқым қуалаушылық зат алмасудың біріншілікті бұзылыстары иммунды жүйенің біріншілікті бұзылыстары нейроэндокринді реттелу бұзылыстары Аурудың нақты, шынайы эндогендік себебі болмайды! СЕБЕПТІК ЫҚПАЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ (әсер ету қарқыны бойынша) Төтенше (үлкен биіктіктен құлау, найзағай соққысы) Кәдімгі (қалыпты жағдайда кездесе- ді, бірақ аса үлкен мөлшері ауру туындатады) Индифферентті (тағамдарға аллергиялық серпілістердің болуы, дерттік шартты рефлекстердің қалыптасуы) Ауру пайда болу үшін себеп міндетті түрде қажет Аурудың себебі міндетті түрде организммен ара қатынаста болады Себеп ауру туындауына қолайлы немесе қолайсыз нақты жағдайларда әсер етеді. ЭТИОЛОГИЯЛЫҚ ЫҚПАЛДАРДЫҢ КРИТЕРИЛЕРІ Себеп сол ауруға тән әйгіленімдерді анықтайды, ал себептік ықпалдың сандық және сапалық белгілері аурудың ауырлық дәрежесін сипаттайды. Себепті жою арқылы аурудың белгілерін әлсіретуге немесе жоюға және организмнің сауығуына ықпал етуге болады. Себептік ықпалды болжау арқылы жануарларға осы ауруды үлгілеуге болады. ЭТИОЛОГИЯЛЫҚ ЫҚПАЛДАРДЫҢ КРИТЕРИЛЕРІ АУРУ ЖАҒДАЙЛАРЫ – бұл өздігінен ауру туындата алмайтын, бірақ оның дамуына әсер ететін ықпал (ықпалдар) немесе құбылыс (құбылыстар) ЖАҒДАЙЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ Қолайлы- ауру туындауына ықпал етеді (нашар тамақтану, суықтап қалу) Қолайсыз- ауру туындауына кедергі жасайды (дұрыс тамақтану, денсаулықты қалыптастыру) ЖАҒДАЙЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ Экзогендік (сыртқы: (ауа-райы, тамақтану, әлеуметтік-тұрмыстық жағдайлар) Эндогендік (ішкі: Жас шамасы, жынысы, ЖЖЖ типі, конституция) ІШКІ ЖАҒДАЙЛАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ 1. Тұқым қуалаушылық (ауру дамуына тұқым қуалаушылықты бейімділік) 2. Туа біткен (құрсақ ішінде дамыған) 3. Жүре пайда болған (туылғаннан кейін онтогенез барысында дамыған) Ауру пайда болуына жағдайдың маңыздылығы салыстырмалы болады Аурудың бірнеше жағдайы болуы мүмкін Жағдай себептің әсерін қолдайды, кедергі жасайды немесе өзгертеді Жағдай организмге тікелей немесе себептік ықпал арқылы әсер етеді Жағдай ауруға тән ерекше қасиеттерге әсер етеді ЖАҒДАЙЛАРДЫҢ КРИТЕРИЛЕРІ Бактерияларға қарсы ем Вирустарға қарсы ем Саңырауқұлақтарға қарсы ем Гельминттерге қарсы ем ЭТИОТРОПТЫ ЕМДЕУ - себептік ықпалдарға бағытталған шаралар жұқпалы ауруы бар науқасты оқшаулау техникалық қауіпсіздік шараларын сақтау жол жүру ережелерін сақтау гриппен жаппай ауру кезінде маска кию саз батпақты жерлерді құрғату (безгек кезінде) төмен температураға бейімделу, дене шынықтыру ЭТИОТРОПТЫ АЛДЫН-АЛУ - Организмді себептік ықпалдардан оқшаулауға бағытталған шаралар жүктеу/скачать 1.43 Mb. Достарыңызбен бөлісу: